Nachtmerries weerspiegelen onze innerlijke angsten, frustraties en conflicten.
Onze nachtmerries treden op om ons te laten zien dat er iets niet goed zit: in ons leven, in ons gevoel, in ons werk of onze relatie. Ze laten ons vaak zien dat het dringend nodig is dat we ergens naar kijken.
Nachtmerries treden ook vaak op na traumatische ervaringen, soms nog jaren na de traumatische episode. Wanneer dit goed begeleid wordt, kunnen ze gebruikt worden in het verwerkingsproces.
Zoals de meeste dromen moeten ook nachtmerries veelal niet letterlijk worden opgevat, maar symbolisch. Een uitzondering zijn nachtmerries naar aanleiding van traumatische ervaringen en nachtmerries die je willen waarschuwen voor iets dat nog kan gebeuren.
Je innerlijk probeert je iets te vertellen, iets duidelijk te maken over je gevoelens ten aanzien van een bepaald onderwerp, vaak gevoelens waar je je niet bewust van bent of wil zijn.
In sommige nachtmerries bijvoorbeeld ‘speel’ je als het ware je
eigen woede uit. In andere laat je jezelf zien waar je bang voor bent.
In feite is een nachtmerrie een (dringende) boodschap van je eigen innerlijk aan jezelf, met het doel je je bewust te laten worden van een belangrijke kwestie.
Waardoor ontstaan nachtmerries?
Afweermechanismen
Als mensen maken we allemaal gebruik van psychologische afweermechanismen: dat zijn strategieën die we, zonder ons daarvan bewust te zijn, gebruiken om ervoor te zorgen dat voor ons ‘onacceptabele’ of pijnlijke gedachten en gevoelens buiten ons bewustzijn worden gehouden.
Zo kun je bijvoorbeeld je woede of verdriet ‘verdringen’:dan ben je er niet eens meer bewust van. Of je kunt een gevoel ‘projecteren’: dan neem je iemand anders waar alsof hij of zij het gedrag vertoont wat je niet in jezelf wilt zien.
Afweermechanismen zijn een min of meer noodzakelijk deel van het bestaan, ze zijn nodig om in onze maatschappij te kunnen functioneren.
Door bepaalde kwesties echter langdurig niet onder ogen te zien kun je echter je geestelijke en zelfs lichamelijke gezondheid, en je ontwikkeling en persoonlijk levensgeluk in gevaar brengen. Wanneer je bijvoorbeeld verzuimt je gevoelens in een ongezonde relatie onder ogen te zien, zul je daardoor de realiteit van de situatie niet onder ogen zien en jezelf toestaan in een ongezonde situatie te blijven.
Wanneer je langdurig je gevoelens onderdrukt, kun je depressieve klachten krijgen of lichamelijke spanningsklachten.
Functie van nachtmerries
Nachtmerries zijn daarom een ‘blessing in disguise’: ze zorgen ervoor dat de onaantrekkelijke, pijnlijke kwesties toch weer in je bewustzijn worden gebracht.
Ons verdriet, onze angst, onze woede krijgen zo een kans om toch boven te komen en verwerkt te worden.
In nachtmerries gebeurt dit veelal op een schokkende, pijnlijke manier. Voordeel hiervan is dat je anders de nare kwesties weer veel te gemakkelijk zou kunnen wegdrukken!
Op deze manier kun je het niet langer ontkennen dat er iets in je leven niet in orde is. Je aandacht wordt er definitief op gevestigd. Je moet wel actie ondernemen.
Angst
De reden dat nachtmerries met zoveel angst gepaard gaan is mogelijk omdat we bang zijn voor de kwesties of emoties die we verdringen. We zijn bang om ernaar te kijken, bang om toe te geven hoezeer we bijv. onszelf verraden, onze echte verlangens geen kans geven.
We zijn bang voor onze eigen woede, bang voor ons verdriet en onze pijn, bang om assertief te worden, bang om te voelen, om risico’s te nemen. Bang om onze pijn te erkennen: verdoven lijkt veel makkelijker.
Vaak is ons van jongs af aan al aangeraden: ‘Slik het maar in, denk maar ergens anders aan, stel je niet aan, hou je maar in’. Helaas zorgt dat er niet voor dat de vervelende gevoelens verdwijnen, integendeel, vroeger of later komen ze toch weer terug, in de een of andere vorm.
Nachtmerries proberen ons bewust te maken van datgene waar we liever niet naar willen kijken, maar beter wel zouden doen.
Effect van het werken met nachtmerries
Het mooie van werken met nachtmerries is, dat wanneer je begrijpt wat je nachtmerrie wilt zeggen, de angst meestal snel is verdwenen en opluchting en humor de plaats van angst innemen: was dat nou alles? Nachtmerries overdrijven vaak om hun punt duidelijk te maken.
Wat kun je doen wanneer je last hebt van (terugkerende) nachtmerries?
1. Onderzoek je nachtmerrie
In het algemeen kun je zeggen dat de beste remedie tegen (terugkerende) nachtmerries is, te onderzoeken wat je jezelf met behulp van deze nachtmerries probeert te vertellen.
Op deze manier kun je je bewust worden van wat je nu werkelijk dwars zit: of dit nu een conflict is binnen jezelf of een relatie, of een oude irrationele angst die de kop opsteekt, enz.
Ook het inzicht dat je nachtmerrie symbolisch kan worden opgevat en kan worden ‘vertaald’ naar een in feite positieve boodschap van je eigen innerlijk aan jezelf, maakt nachtmerries vaak al een stuk minder angstaanjagend.
2. Onderneem actie
Wanneer je je bewust wordt van wat je werkelijk dwars zit en in staat bent je gevoelens onder ogen te zien en eventueel verandering in je situatie te brengen, zullen je nachtmerries niet meer ‘nodig’ zijn en vanzelf verdwijnen.
3. Vertel je nachtmerrie
Je nachtmerrie aan een begrijpende vriend(in) vertellen kan soms de scherpe kantjes van een nachtmerrie halen.
4. Droomdialoog
Ook kun je in wakende toestand een ‘droomdialoog’ aangaan in je fantasie om de monsters of misdadigers uit je nachtmerrie te vragen wat ze je nu eigenlijk te vertellen hebben.
Dit kan verassende dialogen opleveren, waarbij je veel over jezelf en je angsten te weten kunt komen en bovendien kunt ontdekken, dat de boodschap van je enge droom heel anders kan zijn dan je in de eerste instantie gedacht zou hebben. Vaak hebben de ‘enge’ elementen uit nachtmerries in feite de meest positieve bedoelingen: het zijn vaak delen van jezelf uit je innerlijke wereld die je willen aansporen je innerlijk onder ogen
te zien en te groeien.
Visualisatie om het gesprek met een personage uit je nachtmerrie aan te gaan
Ga op een ontspannen manier zitten of liggen, in gemakkelijk zittende kleding, in een rustige omgeving waar je niet gestoord zult worden (schakel indien nodig de telefoon uit, een plotseling toeterende telefoon wanneer je bezig bent met een geleide fantsie is erg storend).
Haal een paar keer diep en rustig adem, waarbij je je adem tot zover mogelijk in je buik probeert te laten komen en daarna zo volledig mogelijk uit ademt. Doe dit een keer of 5.
Stel je dan voor, dat je op een rustige en vertrouwde plaats bent, ergens waar je je veilig voelt. Als je daar bent, ga je rustig ergens zitten, op een comfortabele bank of stoel, of als je buiten bent, in het gras of op een bankje, wat er maar in je opkomt.
Wanneer je er klaar voor bent, laat je het eerste droompersonage (of dier, of ‘monster’) waar je mee wilt praten binnen (of naar je toe) komen.
Laat hem of haar binnen komen en eventueel ook op een stoel of iets dergelijks plaats nemen.
(Het enigszins vreemde beeld van een eng monster op een keurige stoel, misschien met een kopje thee in de hand, kan angst verlagend werken.
Deze ‘techniek’ verzon ik als kind toen ik bang was voor spoken, skeletten en andere zaken: ik nodigde ze gewoon uit voor de thee).
Ga dan een gesprek aan met het droompersonage. Groet hem (of haar) gewoon en vraag bijvoorbeeld:
“Wie ben je?”
“Wat is je boodschap, wat wil je me vertellen?”
“Wat wil je me duidelijk maken?”
Probeer niet te analyseren wat er gebeurt, wat er gezegd wordt,
maar ga er in mee en ‘praat’ met je droompersonage zolang dat
goed voelt. Als je het gevoel hebt dat je klaar bent, kijk dan wat je eventueel nog wil zeggen en neem dan afscheid. Bedank als dat goed voelt het personage voor het gesprek.
Wanneer er tijdens deze visualisatie dingen naar boven komen die te eng voor je zijn, zul je merken dat je er vanzelf ‘uit’ gaat.
Ga in zo’n geval niet in je eentje verder, maar stop er gewoon mee.
Niet iedereen kan of wil dergelijke technieken in z’n eentje toepassen, zonder begeleiding. In dat geval kun je de begeleiding vragen van iemand die ervaring
heeft met geleide fantasie en/of droomwerk.
5. Begeleiding
Als je last hebt van nachtmerries en er zelf niet uit komt, kun je hulp vragen aan een deskundige op het gebied van dromen.
Je kunt in mijn praktijk bijvoorbeeld terecht voor begeleiding. Vaak zijn een of twee sessies droomwerk genoeg om de nachtmerries te doen verminderen of stoppen.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Wendy of kijken op de pagina individuele sessies
Leestip
Patricia Garfield heeft een artikel geschreven over nachtmerries bij kinderen, een goede handleiding voor ouders. Ook interessant voor volwassenen met nachtmerries (Engels).
Leestip 2
Zie ook Wendy’s column over nachtmerries voor Paravisie