In de literatuur en op internet is veel informatie te vinden over de openlijke narcist: de charismatische man of vrouw die zich presenteert als charmant, en strooit met aandacht, complimenten en cadeautjes om je binnen te halen (om je vervolgens te devalueren en gebruiken). Maar wist je dat er ook een ander soort narcist bestaat, één die misschien nog wel gevaarlijker is omdat hij veel moeilijker te herkennen is? Dat is de verborgen of sensitieve narcist.

Introvert

De verborgen of sensitieve narcist presenteert zich in eerste instantie heel anders dan de extraverte narcist. Deze persoon blaakt niet van overdreven zelfvertrouwen en eigendunk. Sensitieve narcisten houden zich veel meer op de achtergrond. Ze brallen niet zo openlijk en scheppen niet zo op. Ze verleiden je niet met aandacht, rozen en romantische uitjes. De sensitieve narcist oefent op een heel andere manier een geheimzinnige aantrekkingskracht uit.

Verleidingstactiek

De sensitieve narcist heeft een totaal andere verleidingstactiek dan de openlijke narcist. Hij of zij betovert je met de persona van de nobele, lijdende prins of prinses die zo veel in zich heeft, maar er tragisch genoeg maar nooit toe komt echt in zijn eigen kracht en op eigen benen te gaan staan. Het verwarrende is dat sensitieve narcisten vaak wel degelijk veel sluimerende talenten hebben. Vaak zit er ook een kern van waarheid in hun tragische verhaal: sensitieve narcisten hebben meestal een achtergrond van verlies, verwaarlozing en trauma.

Slachtofferschap

Maar dat de sensitieve narcist er in wezen niet werkelijk iets aan doet om diens tragische wonden te helen en zijn talenten écht in de wereld neer te zetten, gaat soms pas na jaren opvallen. Ze hebben altijd wel een reden om niet echt aan zichzelf te werken, of doen alsof… zonder resultaat. Ze hebben op een subtiele manier het slachtofferschap tot kunstvorm verheven. Met zijn noodlijdende dynamiek trekt de sensitieve narcist ondertussen wel alle aandacht naar zich toe: van een partner, een kind of een heel gezin. Alles draait om de narcist.

Jaloezie

Daarbij kan het lang duren voordat het gaat opvallen dat de sensitieve narcist graag jouw aandacht wil en op jouw kracht en energie teert, maar het niet zo leuk vindt als jij gelukkig bent en straalt. Op de één of andere manier vindt hij of zij dan altijd een manier om je subtiel of minder subtiel omlaag te halen of te kwetsen. De voornaamste reden hiervoor is diep weggestopt maar simpel: als jij krachtig en gelukkig bent, en je eigen dingen doet in de buitenwereld, zou je de narcist wel eens in de steek kunnen laten. Een andere reden is ook voor de hand liggend: jaloezie. Het is pijnlijk voor een sensitieve narcist om aan te zien dat jij wél slaagt en straalt, terwijl zij het niet durven of kunnen.

Opofferen

Degenen die het meest geneigd zijn in de val van een sensitieve narcist vallen zijn meestal empathische, gevoelige mensen die de neiging hebben zich op te offeren en moeite hebben voor zichzelf te kiezen. Ze sluiten naadloos aan bij de sensitieve narcist en diens behoeften omdat ze precies omgekeerd in elkaar zitten. In plaats van de ander leeg te trekken, geven ze zichzelf en hun eigen kracht weg. Vaak zijn het mensen die in hun jeugd weinig echte aandacht en liefde gehad hebben, ondanks hun talenten en kwaliteiten weinig eigenwaarde hebben, en hun bestaansrecht hebben leren verdienen door de ander van dienst te zijn.

Sabotage

Een sensitieve narcist weet altijd een manier te vinden om je geluk, succes of zelfstandigheid te saboteren –  juist als jij een stap vooruit zet. Dat is een van de voornaamste redenen dat relaties met sensitieve narcisten zo slopend en vernietigend zijn.

Signalen

Een aantal signalen dat je misschien een relatie hebt met een sensitieve narcist:

• Hij of zij weet altijd de stemming te bederven als de dingen niet gaan zoals hij wil, of als jij het juist erg naar je zin hebt.
• Hij vindt altijd een manier om je te devalueren op het moment dat jij juist straalt: door een opmerking over je uiterlijk, bijvoorbeeld. “Goh, in de spijkerbroek lijken je benen veel dikker.”
• Hij devalueert je regelmatig door anderen overdreven te prijzen. “Mijn collega heeft zo’n perfect figuur – dat is nog eens een mooie vrouw.” “Je vriendin is zo intelligent – die weet tenminste hoe je een presentatie geeft.”
• Hij of zij heeft problemen maar weigert er echt aan te werken, en slaag er altijd in een ander voor diens karretje te spannen.
• Hij of zij heeft emotionele en psychologische problemen, maar weigert in therapie te gaan of doet maar alsof door de therapeut naar de mond te praten.
• Wanneer je hem of haar dreigt te verlaten, volgt het drama: heftige emotionele uitbarstingen, overdreven zielige spijtbetuigingen, woedeaanvallen, en zelfs dreigen met geweld of zelfmoord.

Doodlopende weg

Het spreekt vanzelf dat een relatie met een echte sensitieve narcist net zo’n doodlopende weg is als een relatie met een openlijke, extraverte narcist. Uiteindelijk is jouw welzijn immers niet hun prioriteit, en zelfs niet van belang. Door hun gebrek aan empathie en verbinding met hun hart kunnen ze niet eens voelen dat ze je emotioneel en psychologisch geweld aandoen. Hun eigen gebrek aan zelfliefde, eigenwaarde en veiligheid is zo groot, dat ze er niet overheen kunnen kijken. Hun eigen behoeften beheersen alles.

Liefde

Empathische mensen die in de valkuil van de sensitieve narcist stappen, zijn net als velen van ons nog buiten zichzelf op zoek naar liefde en bevestiging. Dat is de valkuil waar we in stappen als we in de ban raken van elke narcist of andere ongezonde partner. De basis van het aantrekken van een gezonde relatie is echter een goede relatie hebben met jezelf. Dat houdt in dat je alle stukken in jezelf heelt zodat je in je eigen kracht kunt staan: waar je jezelf nog afwijst, bang bent voor je eigen kracht, jezelf nog afkeurt en veroordeelt. Dan sta je sterk en kun je echt stralen. Dan ben je klaar voor die leuke partner!

© drs. Wendy Gillissen, 2018
Dit artikel van Wendy werd tevens gepubliceerd op Inspirerend Leven